Nền kinh tế thị trường luôn bị tác động, chi phối bởi các quy luật kinh tế khách quan. Các quy luật được ví như bàn tay vô hình, dẫn dắt các chủ thế kinh tế vừa hợp tác, vừa cạnh tranh với nhau. Bài viết này, hãy cùng giasuglory.edu.vn tìm hiểu về nội dung quy luật kinh tế cơ bản: Quy luật cạnh tranh và những tác động của nó tới nền inh tế thị trường nhé.
TÓM TẮT
Phân tích nội dung quy luật cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường
Quy luật cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường khác với quy luật cạnh tranh kinh tế chính trị. Cùng phân tích nội dung với giasuglory.edu.vn sau đây:
Quy luật cạnh tranh là gì?
Nếu kinh tế thị trường được ví như một sân chơi, thì các chủ thể kinh tế được coi những người tham gia chơi. Mỗi chủ thể kinh tế phải tự trả lời câu hỏi : sản xuất cái gì? Sản xuất cho ai? Sản xuất như thế nào ? Và tất nhiên, do sự khác biệt về lợi ích, để đạt được lợi nhuận tối đa thì cạnh tranh trên thị trường là tất yếu khách quan. Hay nói cách khác, các chủ thể kinh tế bị chi phối bởi bàn tay vô hình của quy luật cạnh tranh.
Quy luật cạnh tranh được diễn giải như sau:
Quy luật cạnh tranh là quy luật kinh tế điều tiết một cách khách quan mối quan hệ ganh đua kinh tế giữa các chủ thể trong sản xuất và trao đổi hàng hóa. Quy luật cạnh tranh yêu cầu, khi đã tham gia thị trường, các chủ thế sản xuất kinh doanh, bên cạnh sự hợp tác luôn phải chấp nhân cạnh tranh.
Như vậy, cạnh tranh trong kinh tế thị trường là tất yếu. Cạnh tranh là sự ganh đua giữa các chủ thể tham gia sản xuất kinh doanh, tiêu thụ hàng hóa và dịch vụ để thực hiện tốt nhất lợi ích của mình. Ví dụ như : cạnh tranh giữa công ty Pepsi và cocacola, giữa hãng điện thoại samsung và iphone, nokia, hay như cạnh tranh giữa các thương lái để thu mua nông sản ….
Cạnh tranh có thể diễn ra trong những lĩnh vực khác nhau như : cạnh tranh chiếm các nguồn nguyên liêu ; cạnh tranh chiếm lĩnh thị trường, giành nơi đầu tư, các hợp đồng, các đơn đặt hàng… Cạnh tranh có nhiều loại : cạnh tranh giữa người mua với người bán (người mua luôn muốn mua được giá rẻ, trong khi, người bán lại muốn bán được giá cao). Cạnh tranh giữa người bán với nhau hoặc giữa người mua với nhau.
Trong kinh tế thị trường cạnh tranh là tất yếu khách quan, nó xuất phát từ mục đích của các chủ thể tham gia thị trường là lợi nhuận tối đa. Kinh tế thị trường càng phát triển cạnh tranh trên thị trường càng trở lên thường xuyên và quyết liệt. Để làm rõ hơn về phạm vi cạnh tranh, ta chia cạnh tranh trong nội bộ ngành và cạnh tranh giữa các ngành.
Cạnh tranh trong nội bộ ngành
Cạnh tranh trong nội bộ ngành là cạnh tranh giữa các chủ thể kinh doanh trong cùng một ngành, cùng sản xuất ra một loại hàng hóa. Để có được lợi nhuận cao nhất, các chủ thể kinh doanh luôn cố gắng hạ thấp giá trị cá biệt thấp hơn giá trị xã hội của hàng hóa, bằng các biện pháp cải tiến kỹ thuật, đổi mới công nghệ, hợp lý hóa quá trình sản xuất… để tăng năng suất lao động.
Kết quả là hình thành giá trị xã hội mới cho hàng hóa (giá trị thị trường). Giá trị thị trường là giá trị trung bình của những hàng hóa được sản xuất ra trong một khu vực sản xuất nào đó hay là giá trị cá biệt của những hàng hóa được sản xuất ra trong những điều kiện trung bình của khu vực và chiếm đại bộ phận trong tổng số những hàng hóa của khu vực đó.
Giá trị thị trường là cơ sở để xác định giá cả thị trường của hàng hóa, còn giá cả thị trường là hình thức biểu hiện bằng tiền của giá trị thị trường. Cùng một loại hàng hóa được sản xuất ra trong các doanh nghiệp khác nhau, do điều kiện sản xuất khác nhau sẽ có giá trị cá biệt khác nhau, nhưng trên thị trường chúng được bán theo một giá thống nhất, đó là giá cả thị trường.
Cạnh tranh giữa các ngành
Cạnh tranh giữa các ngành là sự cạnh tranh giữa các chủ thể sản xuất kinh doanh giữa các ngành khác nhau nhằm tìm nơi đầu tư có lợi nhất. Biện pháp cạnh tranh là các doanh nghiệp tự do dịch chuyển nguồn lực của mình từ ngành này sang ngành khác.
Kết quả của cạnh tranh phân bổ lại nguồn lực và thu nhập của các chủ thể ở các ngành khác nhau, hình thành những tỷ lệ cân đối nhất định giữa các ngành trong từng thời kỳ phù hợp với nhu cầu của xã hội.
Tác động của cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường
Những tác động tích cực của cạnh tranh
- Cạnh tranh thúc đẩy sự phát triển của lực lượng sản xuất.
Trong kinh tế thị trường, cạnh tranh là một tất yếu, để nâng cao năng lực cạnh tranh, các chủ thể sản xuất kinh doanh không ngừng tìm kiếm và ứng dụng tiến bộ công nghệ vào sản xuất, nâng cao trình độ, tay nghề người lao động, hợp lý hóa quá trình sản xuất… kết quả là cạnh tranh thúc đẩy lực lượng sản xuất của xã hội phát triển nhanh hơn.
- Cạnh tranh thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế thị trường.
Trong nền kinh tế thị trường, với mục đích lợi nhuận tối đa, các chủ thể kinh tế bên cạnh sự hợp tác, họ luôn cạnh tranh với nhau để giành giật những điều kiện sản xuất kinh doanh thuận lợi, họ luôn đổi mới, sáng tạo. Thông qua đó, nền kinh tế thị trường không ngừng được hoàn thiện.
- Cạnh tranh là cơ chế điều chỉnh linh hoạt việc phân bổ các nguồn lực.
Nền kinh tế thị trường đòi hỏi việc tiếp cận các nguồn lực phải dựa trên nguyên tắc cạnh tranh, thông qua giá cả thị trường mà phân bổ nguồn lực vào các chủ thể sử dụng có hiệu quả nhất. Theo đó các chủ thể sản xuất kinh doanh phải thực hiện cạnh tranh để có được cơ hội sử dụng nguồn lực cho việc thực hiện lợi ích của mình.
- Cạnh tranh thúc đẩy năng lực thỏa mãn nhu cầu của xã hội.
Trong kinh tế thị trường người tiêu dùng là người cuối cùng quyết định chủng loại, số lượng, chất lượng của hàng hóa trên thị trường. Chỉ những hàng hóa và dịch vụ mà người tiêu dùng lựa chọn thì mới bán được và người sản xuất mới có lợi nhuận. Mục đích của người sản xuất, kinh doanh là lợi nhuận cao nhất, vì thế họ phải tìm mọi cách tạo ra khối lượng sản phẩm đa dạng, dồi dào, phong phú, chất lượng tốt, giá thành hạ, đáp ứng được nhu cầu tiêu dùng của xã hội.
Những tác động tiêu cực của cạnh tranh (khi cạnh tranh không lành mạnh)
- Cạnh tranh không lành mạnh gây tổn hại môi trường kinh doanh, xói mòn giá trị đạo đức xã hội.
- Cạnh tranh không lành mạnh gây lãng phí nguồn lực xã hội, vì có thể chiếm giữ các nguồn lực, không đưa vào sản xuất kinh doanh để tạo ra hàng hóa và dịch vụ cho xã hội.
- Cạnh tranh không lành mạnh gây tổn hại phúc lợi xã hội. Khi các nguồn lực bị lãng phí, không được sử dụng có hiệu quả, xã hội có ít cơ hội lựa chọn hơn để thỏa mãn nhu cầu, phúc lợi xã hội bị giảm bớt.
Lấy ví dụ quy luật cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường
Quy luật cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường có thể hiểu rõ qua ví dụ thực tế sau:
Những sản phẩm Limited khác với với sản phaamr thường và chúng chỉ được bán với một lượng nhỏ. Do vậy mà sản phẩm sẽ trở nên đặc biệt, thu hút khách hàng hơn. Những khách hàng có mong muốn sở hữu nó thì cần phải cạnh tranh.
Hoặc là ví dụ quy luật cạnh tranh giữa người sản xuất với người bán:
2 công ty X và Y đều bán quần áo thời trang cho giới trẻ. Chính vì thế mà họ cần phải lên kế hoạch cho mình những chiếc lược riêng để thu hút nhiều khách hàng. Công ty X thường đưa ra những hàng không mới, không thời thượng như công ty Y. Theo thời gian thì Y sẽ bán được nhiều hơn, thu hút hơn và X thua lỗ, phấ sản.
Ý nghĩa của quy luật cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường
Trong nền kinh tế thị trường thì cạnh tranh được xem như là linh hồn của thị trường đó. Nhờ có cạnh tranh mà có sự thay đổi liên tục về nhu cầu. Đặc biệt, do bản tính tham lam của con người mà nền kinh tế thị trường đã có những bước phát triển nhảy vọt từ trước đến nay chưa có. Cạnh tranh đã trở thành một nguồn động lực to lớn cho sự phát triển.
Theo đó thì cạnh tranh mang lại những ý nghĩa là:
- Điều phối hoạt động kinh doanh trên thị trường.
- Đáp ứng cho nhu cầu đa dạng của người tiêu dùng.
- Đảm bảo cho viêjc sử dụng nguồn lực kinh tế hiệu quả.
- Thúc đẩy việc ứng dụng tiến bộ khoa học, kĩ thuật sản xuất và kinh doanh
- Kích thích sự sáng tạo, đây là nguồn gốc của sự đổi mới liên tục trong kinh tế – xã hội.
Kết lại
Trên đây là toàn bộ chia sẻ về phân tích nội dung quy luật cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường. Hi vọng thông tin trong bài viết này là bổ ích và có ý nghĩa cho mọi người. Xin cám ơn!
