Mến chào tất cả các bạn, trong quá trình sản xuất tư bản chủ nghĩa, nhà tư bản luôn tìm cách gia tăng thêm giá trị, mở rộng quy mô sản xuất. Đó được coi là động lực quan trọng để củng cố sự thống trị của Chủ nghĩa tư bản. Để làm rõ hơn về cách thức mở rộng quy mô sản xuất, bài viết này giasuglory.edu.vn sẽ lý giải quá trình tích lũy tư bản, bản chất, nhân tố ảnh hưởng cũng như quy luật của tích lũy tư bản các bạn nhé!
TÓM TẮT
Tìm hiểu về tư bản – Bản chất của tích lũy tư bản là gì?
Tư bản là gì?
Tư bản trong kinh tế học chỉ những hàng hóa làm yếu tố đầu vào của quá trình sản xuất. Đó có thể là tiền bạc, công cụ, máy móc, nhà cửa, bản quyền,… Thế nhưng không bao gồm lao động và đất đai.
Tư bản dạng hàng hóa có được là nhờ mua bằng tiền hay là tư bản vốn. Ở lĩnh vực kế toán tài chính, mỗi khi đề cập đến tư bản nghĩa là nói đến nguồn lực tài chính, nhất là để bắt đầu hoặc duy trì công việc kinh doanh, đôi khi gọi là dòng tiền hay dòng luân chuyển vốn.
Bản chất của tích lũy tư bản là gì?
Chúng ta biết rằng, quá trình sản xuất của xã hội là một quá trình liên tục, luôn được lặp đi lặp lại và không ngừng đổi mới. Hiện tượng đó được gọi là tái sản xuất. Phân loại, tái sản xuất có 2 loại là: Tái sản xuất giản đơn và tái sản xuất mở rộng.
Nếu quá trình tái sản xuất được lặp lại với quy mô như cũ thì gọi là tái sản xuất giản đơn. Trong quá trình này, toàn bộ thặng dư được tiêu dùng cho cá nhân không đầu tư trở lại sản xuất.
Tuy nhiên, nếu quá trình tái sản xuất được lặp lại nhưng với quy mô và trình độ tăng lên thì gọi là tái sản xuất mở rộng. Để có tái sản xuất mở rộng phần thặng dư thu được phải được trích ra để đầu tư trở lại mở rộng sản xuất, biến một phần giá trị thặng dư thành tư bản phụ thêm.
Bản chất của tích lũy tư bản là quá trình tái sản xuất mở rộng tư bản chủ nghĩa, thông qua việc biến giá trị thặng dư thành tư bản phụ thêm để mở rộng quy mô sản xuất, hay nói cách khác nhà tư bản không sử dụng hết giá trị thặng dư thu được cho tiêu dùng cá nhân mà biến nó thành tư bản phụ thêm.
Nguồn gốc duy nhất của tích lũy tư bản là gì?
Nguồn gốc duy nhất của tích lũy tư bản là: giá trị thặng dư và đặc biệt tư bản tích lũy đang ngày một chiếm tỷ lệ cao trong toàn bộ nền tư bản. Quá trình tích lũy đã làm quyền sở hữu trong nền kinh tế hàng hóa trở thành quyền chiếm đoạt tư bản chủ nghĩa. Thế nhưng sự biến đó không bị vi phạm quy luật giá trị.
Lấy ví dụ về tích lũy tư bản
Năm thứ nhất, nhà tư bản có tư bản ứng trước là 5000, gồm 4000C và 1000V, giả sử cứ 1V tạo ra được 1M và chu kỳ sản xuất là 1 năm, thì cuối năm thứ nhất, nhà tư bản sẽ có lượng giá trị là :
4000C + 1000V + 1000M
Trong tái sản xuất mở rộng, Nhà tư bản không tiêu dùng hết toàn bộ 1000M đó cho cá nhân, mà chỉ tiêu dùng một nửa, chẳng hạn 500M, nửa còn lại dùng làm tư bản phụ thêm để mở rộng kinh doanh. Giả sử mọi điều kiện khác không thay đổi, thì sang năm thứ hai, quy mô tư bản sẽ là: (4000 + 400)C + (1000 + 100)V = 5.500
Hết năm thứ hai, nhà tư bản sẽ có lượng giá trị là : (4000 + 400)C + (1000 +100)V + 1100M
Nếu, trong số giá trị thặng dư mới tạo ra đó, nhà tư bản lại cũng chỉ tiêu dùng một nửa (550), thì năm thứ ba, quy mô tư bản sẽ là: (4.400 + 440)C + (1100 + 110)V = 6050
Hết năm thứ ba, nhà tư bản sẽ có lượng giá trị là : (4.400 + 440)C + (1.100 + 110)V + 1.210M
Nhà tư bản lại tiếp tục tích lũy, và cứ như vậy, tổng số tư bản của nhà tư bản cứ tăng lên mãi mãi, khiến cho tư bản tích lũy chiếm tỷ lệ ngày càng lớn trong toàn bộ tư bản ứng trước.
từng viết : tư bản ứng trước chỉ là một giọt nước trong dòng sông tích lũy ngày càng lớn. Sự phân tích trên cho thấy, nguồn gốc của tích lũy tư bản là giá trị thặng dư. Tư bản nhờ bóc lột giai cấp công nhân mà tăng thêm, đồng thời quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa lại dược tái sản xuất mở rộng.
Trước đây, nhà tư bản dùng tư bản để bóc lột giá trị thặng dư, thì bây giờ, nhà tư bản lại dùng chính giá trị thặng dư để bóc lột giá trị thặng dư.
Những nhân tố ảnh hưởng đến quy mô tích lũy tư bản
Tích lũy tư bản là yếu tố quan trọng quyết định đến việc mở rộng sản xuất của chủ tư bản. Vậy những nhân tố nào, ảnh hưởng đến quy mô tích lũy?
Trước hết, quy mô của tích lũy tư bản sẽ phụ thuộc vào tỷ lệ phân chia khối lượng giá trị thặng dư thành quỹ tích lũy và quỹ tiêu dùng của nhà tư bản. Để mở rộng quy mô tích lũy thì nhà tư bản cần thu hẹp quỹ tiêu dùng. Điều này lý giải vì sao các nhà tư bản luôn tiết kiệm tiêu dùng cá nhân.
Nếu tỷ lệ phân chia quỹ tích lũy và quỹ tiêu dùng được xác định thì quy mô tích lũy sẽ phụ thuộc vào khối lượng giá trị thặng dư. Do đó, những nhân tố ảnh hưởng đến khối lượng giá trị thặng dư cũng chính là nhân tố quyết định quy mô của tích lũy tư bản. Ta nhớ lại, công thức khối lượng giá trị thặng dư : M = m’. V , vì thế quy mô tích lũy do m’ và V quyết định. Những nhân tố đó là:
Trình độ khai thác sức lao động
Thứ nhất là trình độ khai thác sức lao động (chính là yếu tố tỷ suất giá trị thằng dư m’). Để nâng cao tỷ suất giá trị thặng dư, nhà tư bản sẽ sử dụng cách như: tăng cường độ lao động, kéo dài thời gian lao động, tăng năng suất lao động, cắt giảm tiền lương của công nhân…
Năng suất lao động xã hội
Thứ hai, là năng suất lao động xã hội (nhân tố này ảnh hưởng tới tư bản khả biến V). Nếu năng suất lao động xã hội tăng sẽ dẫn đến giá trị của tư liệu sản xuất và tư liệu sinh hoạt dịch vụ giảm, giúp nhà tư bản thu được nhiều giá trị thặng dư hơn.
Sử dụng hiệu quả máy móc
Thứ ba, sử dụng hiệu quả máy móc. Để tiến hành sản xuất, nhà tư bản phải bỏ ra tư bản mua máy móc, thiết bị, nhà xưởng … Bộ phận tư bản này tham gia toàn bộ vào quá trình sản xuất nhưng giá trị thì chuyển dần vào sản phẩm. Mặc dù giá trị đã chuyển một phần vào sản phẩm nhưng bộ phận tư bản này vẫn hoạt động với tư cách còn đầy đủ giá trị.
Bộ phân gía trị của tư bản cố định đã chuyển vào sản phẩm được nhà tư bản thu hồi, có thể đầu tư để mở rộng sản xuất, kinh doanh hoặc cho vay. Sự chênh lệch giữa tư bản cố định sử dụng và tư bản cố định đã tiêu dùng ngày càng lớn và trở thành nguồn tích lũy tư bản quan trọng.
Đại lượng tư bản ứng trước
Thứ tư, đại lượng tư bản ứng trước. Tư bản ứng trước càng lớn, quy mô bóc lột giá trị thặng dư càng lớn. Hơn nữa, tư bản ứng trước càng lớn, việc ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ càng thuận lợi. Do đó, quy mô của tư bản ứng trước càng lớn, tích lũy tư bản càng tăng.
Quy luật tích lũy tư bản
Quy luật tích lũy tư bản như sau:
Tích lũy tư bản thực chất là tư bản hóa giá trị thặng dư
Quy luật thực hiện trong quá trình vận động và phát triển của nhà tư bản. Bên cạnh tính chất đầu tư của chủ nghĩa tư bản. Nhà tư bản không hài lòng bởi thặng dư duy trì hiện tại. Bởi thuận lợi hoặc quy mô đều phải được ứng dụng và có tính hiệu quả. Qua đó khẳng định được khả năng của nhà tư bản.
Được thực hiện thông qua quá trình lao động
Trong quá trình hoạt động thì nhà tư bản cần tạo ra hàng hóa đáp ứng trên thị trường. Thông qua tích lũy ban đầu để biến tư liệu sản xuất thành thị trường. Thông qua tích lũy ban đầu biến tư liệu sản xuất trở thành hàng hóa.
Và các hoạt động này sẽ được thực hiện ở nhiều công đoạn khác nhau có sự tham gia của nhiều công nhân. Mọi chi phí đầu vào đều được xác định để đảm bảo cho cơ sở tìm kiếm giá trị thặng dư dựa trên hàng hóa.
Kết lại
Trên đây là toàn bộ chia sẻ của giasuglory.edu.vn về quy luật, về bản chất của tích lũy tư bản cũng như những ví dụ thực tiễn dễ hiểu. Hi vọng thông tin trong bài viết sẽ giúp mọi người rõ hơn về bộ môn kinh tế chính trị Mác – Lênin. Xin cám ơn!
