Sự ra đời của phép biện chứng duy vật?
Sự ra đời của phép biện chứng duy vật?
Trả lời
Trong thời kỳ cổ đại, người ta hiểu phép biện chứng là nghệ thuật dùng để tranh luận để phát hiện chân lý, bằng cách khẳng định hoặc bác bỏ những mâu thuẫn của đối tượng. Mãi về sau này phép biện chứng thường được giải thích là mối liên hệ giữa biện chứng khách quan và biện chứng chủ quan.
Biện chứng khách quan là khái niệm dùng để chỉ biện chứng của bản thân các sự vật, hiện tượng, quá trình tồn tại độc lập và ở bên ngoài ý thức con người. Còn biện chứng chủ quan là khái niệm dùng để chỉ tư duy biện chứng và biện chứng của chính quá trình phản ánh hiện thực khách quan vào bộ não người. Như vậy, thuật ngữ phép biện chứng thường được hiểu theo nghĩa chung nhất là mối quan hệ giữa thế giới quan triết học với phương pháp biện chứng. Lịch sử hình thành và phát triển của phép biện chứng về cơ bản có ba hình thức:
Phép biện chứng duy vật tự phát cổ đại với quan điểm cơ bản cũng thừa nhận sự tồn tại của sự vật hiện tượng thông qua những mối liên hệ, sự vận động, sự thay đổi chuyển hoá cho nhau. Theo như cách đánh giá của Ăngghen đó là phép biện chứng nguyên thủy, ngây thơ cơ bản là đúng nhưng chưa đạt đến kết quả của những sự nghiên cứu và thực nghiệm khoa học. Hạn chế đó do nhiều nguyên nhân, nhưng trong đó phải nói đến tính lịch sử của sự phát triển khoa học thời kỳ này.
Phép biện chứng duy tâm của Hêghen với quan điểm cơ bản đã coi biện chứng của thế giới khách quan là sự phát triển của “ý niệm tuyệt đối”. Trong quá trình phát triển ấy sự “tự tha hoá” của “ý niệm tuyệt đối” trong tự nhiên, xã hội và tư duy sau đó lại trở về với ý niệm tuyệt đối. Hêghen là người đã có công trong việc phê phán tư duy siêu hình và là nguời đã trình bày có hệ thống những phạm trù, qui luật của phép biện chứng. Mặc dù phép biện chứng của ông là duy tâm và còn chứa đựng rất nhiều mâu thuẫn mà chính Hêghen không tự mình giải quyết được.
Phép biện chứng duy vật của triết học Mác do Mác và Ăngghen sáng lập và được Lênin phát triển được coi là hình thức cao nhất của lịch sử phát triển phép biện chứng. Phép biện chứng duy vật của triết học Mác đã kế thừa mang tính phê phán đối với lịch sử phát triển phép biện chứng, dựa trên thành quả phát triển của khoa học tự nhiên giữa thế kỷ XIX cũng như lịch sử thực tiễn của nhân loại. Phép biện chứng duy vật của triết học Mác – Lênin đã
khái quát một cách đúng đắn những qui luật vận động và phát triển chung nhất của thế giới.
Nhờ vậy, Phép biện chứng duy vật của triết học Mác – Lênin đã khắc phục những hạn chế của phép biện chứng duy vật tự phát cổ đại và phép biện chứng duy tâm của Hêghen.
Biện chứng khách quan là khái niệm dùng để chỉ biện chứng của bản thân các sự vật, hiện tượng, quá trình tồn tại độc lập và ở bên ngoài ý thức con người. Còn biện chứng chủ quan là khái niệm dùng để chỉ tư duy biện chứng và biện chứng của chính quá trình phản ánh hiện thực khách quan vào bộ não người. Như vậy, thuật ngữ phép biện chứng thường được hiểu theo nghĩa chung nhất là mối quan hệ giữa thế giới quan triết học với phương pháp biện chứng. Lịch sử hình thành và phát triển của phép biện chứng về cơ bản có ba hình thức:
Phép biện chứng duy vật tự phát cổ đại với quan điểm cơ bản cũng thừa nhận sự tồn tại của sự vật hiện tượng thông qua những mối liên hệ, sự vận động, sự thay đổi chuyển hoá cho nhau. Theo như cách đánh giá của Ăngghen đó là phép biện chứng nguyên thủy, ngây thơ cơ bản là đúng nhưng chưa đạt đến kết quả của những sự nghiên cứu và thực nghiệm khoa học. Hạn chế đó do nhiều nguyên nhân, nhưng trong đó phải nói đến tính lịch sử của sự phát triển khoa học thời kỳ này.
Phép biện chứng duy tâm của Hêghen với quan điểm cơ bản đã coi biện chứng của thế giới khách quan là sự phát triển của “ý niệm tuyệt đối”. Trong quá trình phát triển ấy sự “tự tha hoá” của “ý niệm tuyệt đối” trong tự nhiên, xã hội và tư duy sau đó lại trở về với ý niệm tuyệt đối. Hêghen là người đã có công trong việc phê phán tư duy siêu hình và là nguời đã trình bày có hệ thống những phạm trù, qui luật của phép biện chứng. Mặc dù phép biện chứng của ông là duy tâm và còn chứa đựng rất nhiều mâu thuẫn mà chính Hêghen không tự mình giải quyết được.
Phép biện chứng duy vật của triết học Mác do Mác và Ăngghen sáng lập và được Lênin phát triển được coi là hình thức cao nhất của lịch sử phát triển phép biện chứng. Phép biện chứng duy vật của triết học Mác đã kế thừa mang tính phê phán đối với lịch sử phát triển phép biện chứng, dựa trên thành quả phát triển của khoa học tự nhiên giữa thế kỷ XIX cũng như lịch sử thực tiễn của nhân loại. Phép biện chứng duy vật của triết học Mác – Lênin đã
khái quát một cách đúng đắn những qui luật vận động và phát triển chung nhất của thế giới.
Nhờ vậy, Phép biện chứng duy vật của triết học Mác – Lênin đã khắc phục những hạn chế của phép biện chứng duy vật tự phát cổ đại và phép biện chứng duy tâm của Hêghen.
