TÓM TẮT
Nguyên nhân và kết quả là gì?
Nguyên nhân là chỉ sự tác động lẫn nhau giữa các mặt (hoặc thuộc tính) trong một sự vật, hiện tượng, hay giữa các sự vật, hiện tượng với nhau dẫn đến sự biến đổi nhất định.
Ví dụ: Lao động và vai trò của lao động là một trong những nguyên nhân dẫn đến sự hình thành ngôn ngữ và ý thức của con người. Cần phân biệt nguyên nhân với nguyên cớ.
Kết quả là chỉ những biến đổi xuất hiện do sự tác động lẫn nhau của những mặt trong một sự vật hay giữa các sự vật với nhau.
Hoặc nói một cách khác, kết quả là những biến đổi do sự tác động của các yếu tố thuộc nguyên nhân.
Ví dụ: Cách mạng vô sản là kết quả của cuộc đấu tranh giai cấp giữa giai cấp vô sản và tư sản.
Nội dung của cặp phạm trù nguyên nhân và kết quả
Theo quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng, nội dung của cặp phạm trù nguyên nhân và kết quả có mối quan hệ qua lại với nhau. Cụ thể:
- Nguyên nhân sản sinh ra kết quả
- Sự tác động trở lại của kết quả đối với nguyên nhân
- Sự thay đổi vị trí giữa nguyên nhân và kết quả
Cùng giasuglory.edu.vn phân tích từng khía cạnh nội dung của cặp phạm trù nguyên nhân kết quả ngay sau đây.
Nguyên nhân sản sinh ra kết quả
Nguyên nhân là cái sinh ra kết quả nên nguyên nhân luôn luôn có trước kết quả. Kết quả chỉ xuất hiện sau khi nguyên nhân xuất hiện và tác động. Thế nhưng không phải bất kỳ sự nối tiếp nào trong thời gian của các hiện tượng đều biểu hiện bằng mối liên hệ nhân quả.
Cùng một nguyên nhân có thể sản sinh ra nhiều kết quả khác nhau tùy vào từng hoàn cảnh. Cùng một kết quả có thể được gây nên do nhiều nguyên nhân khác nhau tác động lên sự vật theo nhiều hướng khác nhau có thể làm suy yếu, thậm chí triệt tiêu các tác dụng của nhau.
Dựa trên tính chất, vai trò của nguyên nhân đối với sự hình thành kết quả có thể phân nguyên nhân thành 4 loại:
- Nguyên nhân chủ yếu và nguyên nhân thứ yếu
- Nguyên nhân khách quan và nguyên nhân chủ quan
Sự tác động trở lại của kết quả với nguyên nhân
Nguyên nhân là cái sản sinh ra kết quả. Tuy nhiên sau khi xuất hiện, kết quả không giữ vai trò thụ động với nguyên nhân mà sẽ có những ảnh hưởng, tác động tích cực với nguyên nhân.
Sự thay đổi vị trí giữa nguyên nhân và kết quả
Sự thay đổi vị trí giữa nguyên nhân và kết quả xảy ra khi xem xét sự vật, hiện tượng trong những mối quan hệ khác nhau. Một hiện tượng nào đó trong mối quan hệ này là nguyên nhân thì trong mối quan hệ khác có thể là kết quả và ngược lại.
Một hiện tượng nào đó là kết quả từ một nguyên nhân sinh ra, đến lượt mình sẽ trở thành nguyên nhân sinh ra hiện tượng thứ ba. Quấ trình đó mãi không bao giờ kết thúc, tạo nên chuỗi nhân quả vô tận. Trong chuỗi đó không có khâu nào là bắt đầu hay là cuối cùng cả.
Ví dụ về phạm trù nguyên nhân – kết quả
Ví dụ về cặp phạm trù nguyên nhân – kết quả như sau:
Ví dụ 1: Sự tác động của dòng điện lên dây dẫn là nguyên nhân khiến dây dẫn nóng lên. Khi dây dẫn nóng lên thì đó chính là kết quả.
Ví dụ 2: Sự tác động qua lại giữa cung với cầu dẫn đến quá trình thực hiện giá cả. Đây là nguyên nhân của hàng hóa khiến giá cả xoay quanh giá trị của hàng hóa và giá cả xoanh quanh giá trị của hàng hóa đó là kết quả.
Ví dụ 3: Sự tác động của những yếu tố về mặt tự nhiên, đặc biệt là các yếu tố tác động từ con người như là chặt phá rừng bừa bãi, vứt rác tùy tiện chính là nguyên nhân gây ra ô nhiễm môi trường. Và ô nhiễm môi trường là kết quả của các hành động thiếu ý thức đó.
