TÓM TẮT
Khái niệm giá trị thặng dư là gì?
Giá trị thặng dư là giá trị do người lao động làm ra dưới cương vị là người làm thuê. Đây là phần giá trị dôi ra, vượt quá giá trị sức lao động của họ. Giá trị thặng dư của người lao động bị nhà tư bản chiếm đoạt và giúp nhà tư bản có thêm thu nhập.
Nói cách khác, mỗi nhân công lao động được trả công để hoàn thành một khối lượng công việc nhất định, nhưng người lao động hoàn thành công việc vượt quá sản lượng yêu cầu. Phần giá trị vượt quá này gọi là giá trị thặng dư.
Giá trị thặng dư là huyết mạch giúp chế độ tư bản phát triển, góp phần hình thành nên bản chất bóc lột của giai cấp này. Từ việc chiếm đoạt giá trị thặng dư, chế độ tư bản bóc lột sức lao động của người lao động.
Ví dụ:
Mỗi ngày lao động 8 giờ, tỷ suất giá trị thặng dư sẽ là 100%, trong đó gồm có 4 giờ lao động tất yếu và 4 giờ lao động thặng dư.
Ngày nay thì nhà tư bản đã rút ngắn thời gian lao động tất yếu xuống chỉ còn 2 giờ, tức thời gian lao động tất yếu 2 giờ và thời gian lao động thặng dư tăng thành 6 giờ. Cho nên, tỷ luật giá trị thặng dư sẽ tăng là 6/2 *100=300%.
Công thức tính khối lượng giá trị thặng dư
Tỷ suất giá trị thặng dư tuy phản ánh chính xác trình độ bóc lột, nhưng bản thân nó không biểu hiện lượng tuyệt đối của giá trị thặng dư. Để thấy được điều đó, Mác sử dụng đại lượng: Khối lượng giá trị thặng dư. Khối lượng giá trị thặng dư là lượng giá trị thặng dư được tính bằng tiền mà nhà tư bản thu được trong một thời gian nhất định.
Nếu gọi M là khối lượng giá trị thặng dư, V là tổng tư bản khả biến , m’ là tỷ suất giá trị thặng dư. Ta có công thức tính khối lượng giá trị thặng dư là: M = m’.V
Trong kinh tế chính trị Mác thì công thức tính giá trị thặng dư tuyệt đối là: giá trị thặng dư thu được do tư bản kéo dài thời gian lao động vượt quá mức thời gian lao động tất yếu.
Chủ nghĩa tư bản càng phát triển thì khối lượng giá trị thặng dư càng lớn, vì trình độ bóc lột ngày càng nặng nề hơn và số lượng người bị bóc lột ngày càng nhiều hơn.
Khối lượng giá trị thặng dư phản ánh điều gì?
Khối lượng giá trị thặng dư phản ánh quy mô bóc lột, sự bất bình đẳng trong quan hệ sản xuất, sự mâu thuẫn giữa lao động với tư bản và mâu thuẫn giữa các chủ sở hữu tư bản. Cùng giasuglory.edu.vn phân tích chi tiết từng luận điểm dưới đây.
Khối lượng giá trị thặng dư phản ánh quy mô của sự bóc lột
Khối lượng giá trị thặng dư phản ánh quy mô của sự bóc lột. Chủ nghĩa tư bản càng phát triển thì khối lượng giá trị thặng dư sẽ ngày một tăng vì trình độ bóc lột sức lao động ngầy cáng tăng, càng trở nên tinh vi.
Khối lượng giá trị thặng dư phản ánh sự bất bình đẳng trong quan hệ sản xuất
Khối lượng giá trị thặng dư phản ánh sự bất bình đẳng trong mối quan hệ sản xuất giữa chủ sở hữu tư bản với công nhân trong hệ thống tư bản. Giá trị thặng dư cho thấy chủ sở hữu tư bản thu được lợi nhuận bằng cách tận dụng lao động, sức lực của công nhân, khi sản phẩm lao động được bán giá trị cao hơn giá trị lao động.
Khối lượng giá trị thặng dư phản ánh mâu thuẫn giữa lao động với tư bản
Khối lượng giá trị thặng dư phản ánh mâu thuẫn giữa lực lượng lao động và tư bản trong quá trình sản xuất. Lực lượng lao động có thể sản xuất ra giá trị vượt quá giá trị lao động. Tuy nhiên, họo không được hưởng toàn bộ giá trị đó mà chỉ được trả một phần làm lương, phần còn lại tư bản thu thập để làm lợi nhuận của họ.
Khối lượng giá trị thặng dư phản ánh mâu thuẫn giữa các chủ sở hữu tư bản
Khối lượng giá trị thặng dư phản ánh mâu thuẫn giữa sự cạnh tranh giữa các chủ sở hữu tư bản trong việc tận dụng lao động của công nhân để tạo ra lợi nhuận cho mình. Chủ sở hữu tư bản cạnh tranh nhau để tìm mọi cách sản xuất hàng hóa có mức chi phí lao động thấp hơn, từ đó có được lợi nhuận cao hơn. Song, đồng thời cũng đối mặt với các cuộc đình công, phản kháng của người lao động khi bị khai thác, bóc lột quá mức.
