Phụ nữ nên thăm khám phụ khoa định kỳ mỗi 3-6 tháng/lần, nhất là khi có những triệu chứng đau mơ hồ hoặc chu kỳ kinh nguyệt bất thường để được chẩn đoán, xử trí lạc nội mạc tử cung từ sớm. Hiện nay, với sự phát triển của y học hiện đại đã có thể phát hiện sớm và điều trị hiệu quả lạc nội mạc tử cung cũng như các bệnh lý ở tử cung, phụ nữ không phải cố gắng chịu đựng cơn đau đớn, nâng cao chất lượng sống và bảo vệ thiên chức làm mẹ.
Thông tin trên được các chuyên gia của Trung tâm Sản Phụ khoa BVĐK Tâm Anh TP.HCM chia sẻ trong chương trình Tư vấn sức khỏe trực tuyến “Lạc nội mạc tử cung & phương pháp điều trị các bệnh lý tử cung” tối ngày 31/08/2022 vừa qua. Độc giả có thể xem lại chương trình tư vấn tại đây.
Lạc nội mạc tử cung là bệnh lý chỉ tình trạng các mô tương tự như lớp niêm mạc bên trong tử cung phát triển ở bên ngoài tử cung hoặc ngay tại tử cung, thường là trên các cơ quan khác bên trong khung chậu hoặc khoang bụng. Thống kê cho thấy, cứ 10 phụ nữ thì có 1 trường hợp được chẩn đoán lạc nội mạc tử cung. Thế nhưng, phải mất đến 3-11 năm mới có thể phát hiện bệnh bởi các triệu chứng bệnh không rõ ràng ở giai đoạn đầu.
ThS.BS Nguyễn Thị Quý Khoa, Bác sĩ Trung tâm Sản Phụ khoa BVĐK Tâm Anh TP.HCM cho biết, lạc nội mạc tử cung có nhiều biểu hiện nhưng rõ ràng nhất là triệu chứng đau, có thể đau theo chu kỳ kinh nguyệt, đau ở vùng hạ vị, đau lâm râm… Trong tổng số những phụ nữ có triệu chứng đau dai dẳng ở vùng hạ vị thì có hơn 70% trường hợp có liên quan đến lạc nội mạc tử cung.
Chia sẻ thêm về các yếu tố nguy cơ của căn bệnh, bác sĩ Nguyễn Thị Quý Khoa cho biết, đầu tiên là yếu tố gen di truyền, nếu gia đình có thành viên từng bị lạc nội mạc tử cung thì nguy cơ mắc bệnh ở những thành viên còn lại sẽ tăng lên. Tiếp đến, lạc nội mạc tử cung thường gặp ở phụ nữ đã lập gia đình nhưng chần chừ chưa muốn sinh con, hoặc phụ nữ có kinh nguyệt sớm, chu kỳ kinh nguyệt ngắn dưới 27 ngày nhưng thời gian hành kinh lại kéo dài trên 7-8 ngày… là những đối tượng cần tầm soát căn bệnh này.
Tử cung là cơ quan quan trọng trong bộ máy sinh sản của người phụ nữ, là nơi ở của thai nhi sau khi trứng của người phụ nữ thụ tinh với tinh trùng của người nam giới. Có thể nói, bất kỳ tổn thương hay bệnh lý nào xảy ra tại tử cung đều ảnh hưởng đến sức khỏe và thiên chức làm mẹ của người phụ nữ.
BS.CKII Phan Thế Thi, Bác sĩ Trung tâm Sản Phụ khoa BVĐK Tâm Anh TP.HCM cho biết, lạc nội mạc tử cung xảy ra tại cơ quan nào sẽ có nguy cơ gây biến chứng tại cơ quan đó. Nếu lạc nội mạc tử cung không được xử trí kịp thời, vỡ gây chảy máu tại chỗ, không được dọn dẹp, những tế bào máu sẽ dẫn đến viêm tại chỗ, gây đau, viêm, ứ dịch và áp xe tai vòi. Nguy hiểm hơn, đây cũng là nguyên nhân dẫn đến vô sinh trên bệnh nhân có lạc nội mạc tử cung.
Để phát hiện sớm lạc nội mạc tử cung, BS.CKII Nguyễn Bá Mỹ Nhi, Giám đốc Trung tâm Sản Phụ khoa BVĐK Tâm Anh TP.HCM cho biết có nhiều kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh hỗ trợ phát hiện sớm lạc nội mạc như siêu âm ngã âm đạo, siêu âm ngã trực tràng… Dựa vào hình ảnh siêu âm có thể phát hiện và theo dõi sự phát triển của nang lạc, xem xét kích thước cũng như sự chèn ép lên các cơ quan lân cận như thận, niệu quản, trực tràng… Trong trường hợp cần thiết có thể sử dụng MRI để đọc những mô mềm bị tổn thương do nang lạc nội mạc xâm lấn.
“Các phương tiện chẩn đoán hình ảnh sẽ cho chúng ta bức tranh lạc nội mạc tử cung rõ nét, biết rõ bệnh lý ở mức độ nào, gây ra những triệu chứng gì. Từ kết quả chẩn đoán chính xác tình trạng giúp bác sĩ chuyên khoa có tư vấn và hướng dẫn điều trị phù hợp, cân nhắc điều trị nội khoa hoặc can thiệp phẫu thuật xử trí khối u lạc nội mạc để bảo vệ sức khỏe và thiên chức làm mẹ của người phụ nữ”, bác sĩ Nguyễn Bá Mỹ Nhi cho biết thêm.
Dưới đây là phần giải đáp của các chuyên gia Sản Phụ khoa BVĐK Tâm Anh TP.HCM trước những thắc mắc của khán giả cả nước gửi về chương trình tư vấn:
1. Bị lạc nội mạc tử cung có mang thai được không? Có phải cắt bỏ tử cung không?
Em năm nay 31 tuổi và chưa có bé nào. Vừa rồi đi khám mới phát hiện mình bị lạc nội mạc cơ tử cung kích thước lớn 133x132x85mm, bác sĩ bảo khối u chiếm khoảng 95% tử cung, khả năng mang thai là rất hy hữu, nếu có thai khi sinh con sẽ phải cắt bỏ tử cung khiến em rất sợ. Bác sĩ cho em hỏi trường hợp của em có thể bóc tách hay uống thuốc, tiêm thuốc ức chế khối u được không? (Khán giả Ánh Tuyết Nguyễn gửi câu hỏi về chương trình)
BS.CKII Nguyễn Bá Mỹ Nhi: Bạn cần cung cấp cho chúng tôi thêm thông tin các triệu chứng bạn gặp phải, chẳng hạn tình trạng kinh nguyệt của bạn như thế nào, lượng kinh nguyệt nhiều hay ít, có bị thiếu máu hay không… Khối u lạc nội mạc tử cung kích thước lớn như thế có chèn ép các cơ quan lân cận, khiến bạn gặp khó khăn trong hoạt động tiểu tiện, đại tiện không?…
Cần đặc biệt lưu ý, lạc nội mạc vào cơ tử cung là một tình trạng gây khó mang thai, nếu mang thai cũng nhiều nguy cơ sảy thai hoặc sinh non. Có thể nói đây là một trường hợp khó. Tuy nhiên, hiện nay với sự phát triển của y học, nhiều phác đồ điều trị hiện đại có thể can thiệp những tình huống đặc biệt. Do đó, chúng tôi cần thêm thông tin triệu chứng của bạn để có thể tư vấn phác đồ điều trị cá thể hóa.
Trường hợp của bạn, nếu mang thai thì sau sinh vẫn có thể can thiệp để giữ lại tử cung, không nhất thiết phải cắt bỏ tử cung, do đó bạn không nên quá lo lắng. Do đó, chúng tôi rất mong nhận được thêm thông tin hoặc gặp bạn tại Trung tâm Sản Phụ khoa BVĐK Tâm Anh để được trao đổi kỹ hơn, từ đó mới có tư vấn cụ thể hơn cho bạn.
2. Lạc nội mạc tử cung có điều trị triệt để được không?
Em năm nay 30 tuổi, hai năm sau khi sinh mổ bé thứ hai thì em bị lạc nội mạc tử cung ở lớp cơ thành bụng. Em có đi khám tại bệnh viện địa phương và ở TP.HCM nhưng chỉ được bác sĩ cho uống thuốc giảm đau và nội tiết, kích thước khối lạc nội mạc tử cung vẫn không tăng hoặc là giảm. Bác sĩ cho em hỏi có cách nào loại trừ hoàn toàn 100% khối u và không tái phát không? (Khán giả Thanh Hoa gửi câu hỏi về chương trình)
ThS.BS Nguyễn Thị Quý Khoa: Việc loại trừ hoàn toàn 100% bệnh lý lạc nội mạc tử cung và khiến bệnh không tái phát là mong muốn của tất cả bệnh nhân, tuy nhiên đến thời điểm này vẫn chưa thực hiện được. Lạc nội mạc tử cung là một căn bệnh mạn tính và dai dẳng, can thiệp điều trị nhằm mục đích giảm đau và ngăn chặn sự phát triển của khối lạc nội mạc, cũng như đảm bảo chất lượng sống cho bệnh nhân.
Trường hợp của bạn, đầu tiên cần ưu tiên giảm đau. Tiếp đến, sử dụng thuốc nội tiết để hạn chế sự phát triển của khối u. Đồng thời bạn cần thăm khám, kiểm tra định kỳ theo chỉ định của bác sĩ. Nếu khối u phát triển đến mức gây đau đớn nhiều, ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng sống, bác sĩ sẽ cân nhắc chỉ định mổ bóc tách khối u khỏi bụng.
3. Điều trị lạc nội mạc tử cung khi mang thai có ảnh hưởng đến thai nhi không?
Em 34 tuổi bị lạc nội mạc tử cung buồng trứng phải, may mắn đã có thai tự nhiên nhưng giờ đã 6 tháng vẫn bị đau bụng và đau thúc xuống hậu môn không ngồi được. Bác sĩ khám thai bảo thai kỳ bình thường, chỉ định truyền giảm đau và kháng sinh và bảo nếu tình trạng không cải thiện sẽ tiến hành mổ nội soi u lạc để giữ thai. Bác sĩ cho em hỏi việc dùng kháng sinh hay mổ nội soi có ảnh hưởng đến thai nhi không? (Khán giả Nguyễn Minh Ngọc gửi câu hỏi đến chương trình)
BS.CKII Phan Thế Thi: Thông thường lạc nội mạc tử cung trong thai kỳ sẽ không phát triển thêm, các triệu chứng của bệnh cũng giảm đi. Chỉ cần theo dõi chặt chẽ suốt thai kỳ, ngoại trừ những trường hợp lạc nội mạc tử cung bị chèn ép và có nguy cơ vỡ mới tiến hành can thiệp và bắt buộc phải mổ.
Trường hợp của bạn cần tìm nguyên nhân khiến bạn đau nhiều hơn. Cần xác định nguyên nhân do khối lạc nội mạc tử cung hay do nguyên nhân nào khác. Điều trị bằng thuốc giảm đau chỉ là giải pháp tạm thời, quan trọng nhất vẫn là tìm ra gốc gác nguyên nhân. Nếu đúng triệu chứng đau do lạc nội mạc tử cung gây ra, chắc chắn cần can thiệp mổ nội soi.
Tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe của thai phụ lẫn thai nhi, cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ của cuộc mổ mà bác sĩ có tư vấn và chỉ định điều trị phù hợp.
4. Bị lạc nội mạc tử cung nếu dùng thuốc có ảnh hưởng gì không?
Em năm nay 44 tuổi và bị lạc tuyến nội mạc trong cơ tử cung đã được 7 năm. Mỗi lần đến kỳ kinh em thường bị đau bụng quằn quại trong 3 ngày. Em có sử dụng thuốc Voltaren đặt hậu môn hàng tháng. Hiện tại em vẫn chưa có em bé, bác sĩ cho em hỏi việc dùng thuốc giảm đau Voltaren như vậy có gây ảnh hưởng gì không? (Khán giả Uyên Nhã gửi câu hỏi về chương trình)
BS.CKII Nguyễn Bá Mỹ Nhi: Trong y khoa, thuật ngữ lạc nội mạc vào cơ tử cung hay bệnh tuyến cơ tử cung có tên gọi là Adenomyosis, còn lạc nội mạc ngoài tử cung là Endometriosis. Có thể chúng ta nghe cụm từ mạc tử cung nghĩ rằng sẽ giống nhau, tuy nhiên đây là 2 tình huống khác nhau, do đó cách điều trị cũng khác.
Ở độ tuổi từ 35 trở lên, nếu đã lập gia đình và quan hệ tình dục đều đặn trong vòng 6 tháng liên tiếp, mỗi tuần 2-3 lần, không sử dụng các biện pháp tránh thai nhưng vẫn không có thai được xếp vào nhóm vô sinh hiếm muộn. Khi độ tuổi càng cao, khả năng mang thai càng giảm, chưa kể đến tình trạng bệnh lý lạc nội mạc tử cung lại càng khó khăn hơn.
Trường hợp của bạn, nếu đau quá nhiều và đặc biệt lượng kinh nguyệt nhiều phải đến mức mang tã bỉm, tôi nghĩ bạn nên thăm khám phụ khoa sớm. Bác sĩ sẽ cân nhắc việc sử dụng dụng cụ tử cung, cụ thể là sử dụng vòng có nội tiết để đặt vào buồng tử cung, nếu đáp ứng tốt sẽ giảm triệu chứng đau rất hiệu quả và có thể duy trì đặt vòng trong khoảng 5 năm. Sau 5 năm, khi bước vào độ tuổi tiền mãn kinh – mãn kinh, các triệu chứng này có thể tự thuyên giảm được.
Nếu bạn quan trọng việc mang thai và sinh con, tôi nghĩ bạn phải can thiệp ngay bởi độ tuổi càng lớn, chất lượng của noãn cũng như khả năng sinh em bé đảm bảo mặt cấu trúc di truyền sẽ suy giảm. Do đó, để đưa ra hướng điều trị thích hợp và hữu hiệu nhất, tôi rất mong được gặp bạn tại Trung tâm Sản Phụ khoa BVĐK Tâm Anh TP.HCM.
5. Mối quan hệ giữa lạc nội mạc tử cung và u xơ tử cung
Bác sĩ cho em hỏi lạc nội mạc tử cung và u xơ tử cung có liên quan với nhau không? Em từng đi khám ở nhiều nơi, có nơi kết luận em bị u xơ tử cung, có nơi lại kết luận em bị lạc nội mạc tử cung. Em rất thắc mắc mong được bác sĩ giải đáp. (Khán giả Hải Ngô gửi câu hỏi về chương trình)
ThS.BS Nguyễn Thị Quý Khoa: Lạc nội mạc tử cung và u xơ tử cung là hai bệnh lý trên cơ tử cung, tuy nhân bản chất khác nhau. Lạc nội mạc tử cung là bệnh lý ở những tế bào, nội bào tử cung cấy ghép trong cơ tử cung, còn u xơ tử cung thường là bệnh lý về sợi cơ trên của tử cung.
Cả hai bệnh lý này giống nhau ở điểm, khi mắc bệnh tử cung của bạn sẽ to ra, gây những ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt như bạn thấy đau bụng kinh, lượng kinh nguyệt nhiều hơn… Tuy nhiên, người bệnh lạc nội mạc tử cung trong cơ thường đau hơn người bệnh u xơ tử cung, ngoài ra có thể bị rong kinh, rong huyết và ảnh hưởng đến chuyện mang thai.
Có những trường hợp chất lượng máy siêu âm không có độ phân giải cao, cho hình ảnh không rõ nét làm ảnh hưởng đến kết quả chẩn đoán bệnh. Trung tâm Sản Phụ khoa BVĐK Tâm Anh TP.HCM trang bị hệ thống máy siêu âm hiện đại, rất mong được đón tiếp và giúp bạn khẳng định chính xác căn bệnh là lạc nội mạc tử cung hay u xơ tử cung, từ đó có hướng điều trị phù hợp và hiệu quả.
6. Lạc nội mạc tử cung khi nào cần mổ?
Lạc nội mạc tử cung vết mổ đẻ và lạc nội mạc tử cung buồng trứng là như thế nào? Em vừa đi siêu âm phụ khoa, trước đây em chỉ bị lạc nội mạc tử cung vết mổ đẻ, bây giờ thêm cả lạc nội mạc buồng trứng trái và viêm tử cung. Bác sĩ bảo bệnh này phải đợi đến khi mãn kinh mới hết, nếu u lạc nội mạc to quá phải mổ, nhưng sau mổ vẫn có nguy cơ tái phát. Bác sĩ cho em hỏi điều này có đúng không? Em nên kiểm soát như thế nào và khi nào cần mổ? (Khán giả Vân Huỳnh gửi câu hỏi về chương trình)
BS.CKII Phan Thế Thi: Lạc nội mạc có thể xuất hiện ở khắp các cơ quan trong cơ thể, do đó việc lạc nội mạc xuất hiện ở buồng trứng trái là chuyện hết sức bình thường trong bệnh lý lạc nội mạc tử cung. Thông thường bệnh sẽ thuyên giảm khi bước sang độ tuổi mãn kinh, tức là không còn nội tiết tố nữ Estrogen thì bệnh mới được coi là tạm chấm dứt. Như vậy, từ thời điểm hiện tại đến khi mãn kinh, bạn sẽ phải chịu đựng các triệu chứng bệnh kéo dài, dai dẳng và các triệu chứng ngày một nhiều hơn, do đó bạn cần có kế hoạch theo dõi sát sao.
Lạc nội mạc tử cung buồng trứng nếu phẫu thuật, tỷ lệ tái phát sau 2 năm vào khoảng 50-60%. Vấn đề cần quan tâm là sau phẫu thuật có thể khó khăn hơn, tổn thương dính nhiều hơn và xuất hiện những cơn đau nhiều hơn. Do đó, chỉ định phẫu thuật không phải là ưu tiên hàng đầu. Chúng tôi vẫn ưu tiên điều trị nội khoa, tức là sử dụng thuốc để điều trị triệu chứng và kìm hãm sự phát triển của khối lạc nội mạc. Đồng thời, bạn cần theo dõi phụ khoa định kỳ mỗi 6 tháng hoặc 1 năm/lần để đánh giá lại toàn bộ quá trình điều trị và sự phát triển của khối lạc nội mạc tử cung buồng trứng.
Tùy thuộc vào việc đáp ứng điều trị nội khoa mà có thời gian điều trị kéo dài, có thể phải điều trị đến tuổi mãn kinh. Chỉ khi khối lạc nội mạc tử cung có dấu hiệu chèn ép lên các cơ quan lân cận, gây biến chứng mới bắt buộc can thiệp phẫu thuật.
7. Lạc nội mạc tầng sinh môn là gì?
Em sinh thường có cắt may tầng sinh môn, sau đó mỗi khi đến chu kỳ kinh nguyệt thì chỗ may sưng lên to bằng khoảng hạt sen, đau rát, khoảng 4-5 ngày mới xẹp lại. Có chu kỳ xuất hiện, có chu kỳ không. Bác sĩ cho em hỏi đó có phải là dạng lạc nội mạc tầng sinh môn không? (Khán giả Ngân Ngân gửi câu hỏi về chương trình)
BS.CKII Nguyễn Bá Mỹ Nhi: Lạc nội mạc tử cung không chỉ ở trong bụng mà còn có thể ở một số cơ quan bên ngoài, trong đó có lạc nội mạc tử cung ở sẹo mổ lấy thai hoặc sẹo may tầng sinh môn. Tùy thuộc vào cơ địa mỗi người mà có thể mắc phải hoặc không. Hầu như tất cả phụ nữ từng sinh con qua ngả âm đạo thì vùng tầng sinh môn có chấn thương do vết cắt hoặc do rạn nứt.
Người bệnh lạc nội mạc tử cung vào vết may tầng sinh môn sẽ có triệu chứng đau theo chu kỳ, tức là mỗi tháng vào thời điểm có kinh nguyệt sẽ thấy khối u lạc sưng lên vài ngày, khi hết kinh sẽ xẹp xuống. Khối u lạc còn nhỏ người bệnh có thể chịu đựng được, tuy nhiên, khi khối u phát triển và xâm nhập sâu vào trong những khối cơ như cơ vòng, hậu môn, cơ thắt trực tràng sẽ rất đau, buộc phải mổ để lấy khối u ra ngoài, bảo vệ những bó cơ quan trọng ở vùng hậu môn trực tràng.
8. Có nên mổ tách dính buồng tử cung không?
Em mang thai mà bị sảy lúc 10 tuần. Em bị dính buồng tử cung đoạn eo, đã tách dính rồi nhưng vừa rồi kiểm tra vẫn còn bán dính. Bác sĩ cho em hỏi em có nên mổ để gỡ dính buồng tử cung tiếp không? Nếu mổ tách dính có được đặt vòng hay gel chống dính không? (Khán giả Thục Anh gửi câu hỏi về chương trình)
ThS.BS Nguyễn Thị Quý Khoa: Không rõ tình trạng dính buồng tử cung ở đoạn eo xảy ra sau thủ thuật hay can thiệp nào. Thông thường, vị trí dính buồng tử cung ở đoạn eo là sau một sang chấn, bác sĩ sẽ nội soi buồng tử cung, tách dính bằng dụng cụ hoặc bằng dao cắt dinh. Sau cắt dính, tùy vào diện tình dính nhiều hay ít mà bác sĩ có chỉ định đặt vòng hay không. Tùy vào từng trường hợp cụ thể mới có chỉ định chính xác.
9. Bị nang lạc nội mạc buồng trứng phải và viêm lộ tuyến cổ tử cung khi mang thai có nguy hiểm không?
Em bị nang lạc nội mạc buồng trứng phải và viêm lộ tuyến cổ tử cung, hiện em đang có thai tự nhiên được 4 tuần. Xin hỏi bác sĩ tình trạng bệnh như thế có ảnh hưởng gì không, và em cần lưu ý những gì để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé? (Khán giả Tố Quyên gửi câu hỏi về chương trình)
BS.CKII Phan Thế Thi: Về nguyên tắc, khi mang thai khối nang lạc nội mạc buồng trứng sẽ ngừng không phát triển thêm, chỉ khi nào khối u gây biến chứng vỡ mới cần can thiệp. Khi phẫu thuật, tùy vào tuổi thai thời điểm đó mà có thể gây động thai hoặc sảy thai, bác sĩ sẽ tiên lượng và thông báo cho bạn trước khi tiến hành phẫu thuật. Tuy nhiên, vấn đề vỡ nang lạc nội mạc tử cung trong khi mang thai là rất hiếm gặp, do đó bạn không nên quá lo lắng, chỉ cần theo dõi thai kỳ sát sao theo hướng dẫn của bác sĩ.
Trung tâm Sản Phụ khoa BVĐK Tâm Anh TP.HCM quy tụ đội ngũ bác sĩ giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm, trang bị hệ thống máy móc, máy siêu âm hiện đại, áp dụng phác đồ điều trị tiên tiến nhất thế giới… tự tin hỗ trợ chị em phụ nữ trong chăm sóc sức khỏe, đảm bảo chất lượng sống và bảo vệ toàn vẹn thiên chức làm mẹ.
Để đặt hẹn thăm khám và tư vấn phương pháp điều trị lạc nội mạc tử cung cũng như các bệnh lý sản phụ khoa với các chuyên gia Sản Phụ khoa tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, quý khách hàng vui lòng liên hệ đến:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA T M ANH
– Hà Nội: 108 Hoàng Như Tiếp, P.Bồ Đề, Q.Long Biên, TP.Hà Nội Hotline: 024 3872 3872 – 0247 106 6858 – TP.HCM: 2B Phổ Quang, P.2, Q.Tân Bình, TP.Hồ Chí Minh Hotline: 0287 102 6789 – 093 180 6858 – Fanpage: https://www.facebook.com/benhvientamanh
