Một trong những địa điểm thú vị và hấp dẫn nhất dưới đáy đại dương chính là vực thẳm Challenger, nằm trong khe nứt Mariana – một rãnh kéo dài hơn 1.580 dặm (2.540 km) ở phía tây Thái Bình Dương. Được biết đến là nơi sâu nhất trên Trái đất, vực thẳm Challenger có độ sâu khoảng 11.000 mét dưới mực nước biển. Con số này lớn gấp gần ba lần so với vị trí xác tàu Titanic ở Đại Tây Dương và sâu hơn cả đỉnh Everest. Dưới đây là một số sự thật hấp dẫn về vực thẳm này.
TÓM TẮT
Đạo diễn ‘Titanic’ là một trong số ít người từng đến vực thẳm Challenger
Không có nhiều người mạo hiểm đủ dũng cảm để khám phá vực thẳm Challenger. Chuyến thám hiểm đầu tiên tới vực thẳm này diễn ra vào năm 1960, với tàu lặn Trieste – một chiếc tàu lặn hình cầu.
Trong hành trình lặn, hai nhà thám hiểm Jacques Piccard và Don Walsh đã sốc khi phát hiện những sinh vật sống ở đó, mặc dù trước đây nhà khoa học cho rằng không có gì có thể tồn tại ở đây.
Sau Piccard và Walsh, đạo diễn bộ phim “Titanic” năm 1997 – James Cameron – đã là người tiếp theo khám phá vực thẳm Challenger. Trên chiếc tàu lặn do ông giúp thiết kế, James Cameron đã đạt đến độ sâu khoảng 10.908 mét, lập kỷ lục thế giới vào năm 2012.
Một túi nhựa được tìm thấy trong vực thẳm Challenger
Một nhà thám hiểm khác là Victor Vescovo, người đã xuống độ sâu 10.927 mét và lập kỷ lục thế giới vào năm 2019. Ông đã đem lại cái nhìn sâu sắc về tác động của con người đối với những địa điểm hẻo lánh không thể tiếp cận này. Ông đã tìm thấy một túi nhựa và gói kẹo dưới đáy khe nứt Mariana.
Sau Vescovo, một số nhà thám hiểm khác đã khám phá vực thẳm Challenger, tuy nhiên, rất ít cuộc thám hiểm đã được tổ chức do tính chất nguy hiểm của nó.
Theo Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia (NOAA), mỗi khi lặn xuống biển sâu 10 mét, áp suất lên vật thể tăng thêm 1 atm. Điều này có nghĩa là áp suất ở vực thẳm Challenger tương đương với áp suất “50 máy bay phản lực khổng lồ”.
Nằm trong khu vực được đặt theo tên vị thần thế giới ngầm
Tương tự như tầng khí quyển của Trái đất, đại dương có thể được chia thành các vùng và lớp khác nhau. Theo NOAA, lớp trên cùng được gọi là vùng ánh sáng mặt trời và chỉ sâu 200 mét so với mực nước biển.
Vùng mesopelagic, hay vùng chạng vạng, kéo dài từ ngọn đuôi của vùng ánh sáng mặt trời đến khoảng 1.000 mét. Tiếp theo là khu vực tắm biển hay nửa đêm và vực thẳm – kéo dài từ 4.000 mét đến 6.000 mét.
Trong vực thẳm, rất ít dạng sống có thể tồn tại. Ánh sáng mặt trời không thể chiếu tới đây và nhiệt độ gần như đóng băng. Nhưng vực thẳm Challenger còn sâu hơn nữa – là vùng hadalpelagic hay còn được gọi là vùng hadal. Tên gọi này lấy theo tên Hades – vị thần Hy Lạp của thế giới ngầm.
Nơi có đời sống biển độc đáo và núi lửa bùn
Vùng hadal là một trong những môi trường sống ít được khám phá nhất trên Trái đất. Lâu nay, ta nghĩ rằng không có gì có thể tồn tại ở độ sâu kỷ lục mà không có ánh sáng mặt trời. Tuy nhiên, quan niệm đó đã bị chứng minh sai.
“Theo NOAA, ngay cả ở phần đáy vực thẳm cũng tồn tại sự sống. Năm 2005, chúng ta phát hiện ra các sinh vật đơn bào nhỏ mang tên foraminifera – một loại sinh vật phù du, sống ở vực thẳm”, theo chia sẻ của NOAA. Cùng với đó, vực thẳm Challenger còn có các thành tạo đá đầy màu sắc và cả hải sâm sống ở tầng đáy.
Theo NOAA, một loạt núi lửa bùn dưới đáy biển và cả miệng phun thủy nhiệt ở rãnh Mariana đã tạo điều kiện cho sự sống không thường.
Mặc dù lỗ thủy nhiệt trong núi lửa Bùi phun ra nước nóng và có tính axit, nhưng vẫn có những sinh vật kỳ lạ và vi sinh vật sống. Môi trường ủng hộ sự sống này là kết quả của phản ứng hóa học giữa nước biển và magma nổi lên từ đáy đại dương.
Độ sâu chính xác của rãnh Mariana vẫn là một ẩn số
Đáy đại dương vẫn là một trong những nơi bí ẩn đối với con người. Thực tế, chúng ta đã có bản đồ chi tiết hơn về Mặt trăng và Sao Hỏa so với bản đồ đáy biển của Trái đất.
Mặc dù con người đã khám phá các diện tích bề mặt đại dương suốt hàng ngàn năm, chỉ khoảng 20% diện tích đáy biển đã được lập bản đồ, theo số liệu năm 2022 từ NOAA. Tuy nhiên, nhờ sự tập trung vào Rãnh Mariana, các nhà nghiên cứu đã nỗ lực tạo ra những hình ảnh chi tiết hơn về đặc điểm của nó.
Tuy nhiên, việc này không dễ dàng: Vì độ sâu và rộng lớn của đáy biển, các nhà khoa học phải dựa vào công nghệ siêu âm hoặc cảm âm để cố gắng tạo ra bức tranh toàn cảnh về thế giới bên dưới. Nhờ các thiết bị và công nghệ cải tiến liên tục, độ sâu ước tính của vực thẳm Challenger đã được cập nhật gần đây nhất vào năm 2021, với con số khoảng 10.935 mét.
Nguồn: CNN
